Digitaal woordenboek

Aggregaat

• Een aggregaat is een door een motor aangedreven generator voor het opwekken van elektriciteit.
• Veelal wordt een verbrandingsmotor gebruikt als aandrijfmotor. Aggregaten worden gebruikt op plaatsen waar geen of onvoldoende elektrisch vermogen beschikbaar is, zoals op plaatsen waar geen aansluiting op het lichtnet voorhanden is. Ook op plaatsen waar een continue beschikbaarheid van energie een vereiste is, zoals in ziekenhuizen, worden aggregaten toegepast. Meestal staan ze dan vast opgesteld en worden aangeduid als noodaggregaat.

Arbeid (of energie)

• Arbeid is in de natuurkunde een maat voor het werk dat gedaan wordt, of de inspanning die door een krachtbron geleverd wordt bij verplaatsing van een massa. Arbeid is kracht maal de afgelegde afstand.
• De eenheid van arbeid is de Newton-meter (Nm), hetzelfde als de Joule (J), de eenheid van energie. Arbeid is een vorm van energie. Een Joule is ongeveer de arbeid die men verricht als men een literpak melk tien centimeter optilt.

Dynamo

• Een dynamo of gelijkstroomgenerator is een machine waarin mechanische energie, binnenkomend via een draaiende as, omgezet wordt in elektrische gelijkstroomenergie. De tegenpool van de dynamo is de gelijkstroommotor, waarin elektrische gelijkstroomenergie omgezet wordt in mechanische energie.
• De dynamo (van het Griekse δύναμις dunamis) was vroeger een andere naam voor elektrische generator, maar wordt – na de ontwikkeling van de alternator – voornamelijk gebruikt om generatoren aan te duiden die gelijkstroom opwekken met behulp van een commutator. De wisselstroomgenerator van een fiets wordt echter nog steeds dynamo genoemd.

Elektrische energie

• Elektrische energie, zoals bijvoorbeeld weergegeven op de elektriciteitsrekening, wordt uitgedrukt in vermogen maal de tijdsduur. Zo is één kWh omgerekend 1.000 Watt maal 3.600 seconden = 3.600.000 Joule of 3,6 MJ.

Generator

• Een generator is een machine die mechanische energie, binnenkomend via een draaiende as, omzet in elektrische energie. In een elektriciteitscentrale wordt de rotatie van de as dikwijls verzorgd door een turbine.
• De omzetting in de generator berust op inductie, het natuurkundige verschijnsel dat over een geleider die zich in een veranderend magnetisch veld bevindt (of die beweegt in een magnetisch veld), een elektrische spanning wordt opgewekt.

Kracht

• Een kracht is een natuurkundige grootheid die een voorwerp van vorm of van snelheid kan doen veranderen. Door de werking van een kracht kan arbeid verricht worden. Krachten kunnen ook worden genoemd naar hun oorzaak of werking, zoals wrijvingskracht, zwaartekracht en middelpuntzoekende kracht.
• De internationale SI-eenheid van kracht, de Newton, is naar Sir Isaac Newton genoemd.

Machine

• Een machine (Latijn voor werktuig) is een apparaat opgebouwd uit een frame, een aandrijvingsmechanisme en overige specifieke onderdelen.

Motor

• Een motor (Latijn voor beweger) is een machine die bepaalde soorten energie omzet in bewegingsenergie. Meestal betreft het een ronddraaiende beweging, maar lineaire bewegingen zijn ook mogelijk.
• Er wordt bij motoren onderscheid gemaakt aan de hand van de vorm van energie die aangevoerd wordt. Zo zijn er:
1. Elektrische motoren die gebruikmaken van elektromagnetische energie.
2. Warmtemotoren die gebaseerd zijn op thermodynamische wetten. Bij deze motoren gebeurt de omzetting door temperatuurverschillen. Deze kunnen er zowel uitwendig zijn (bijvoorbeeld de Stirlingmotor) of door inwendige verbranding veroorzaakt worden. De verbranding op zijn beurt is dan een omzetting van chemische energie naar warmte-energie.
3. Stromingsenergie kan gebruikt worden om een rad of een turbine aan te drijven.
• Een stoommachine is, volgens bovenstaande definitie, ook een motor, maar wordt niet zo genoemd. Dat komt waarschijnlijk doordat het woord 'motor' pas werd ingevoerd toen de stoommachine al bestond.

feit
Het gemaal 'De Cruquius', dat werd gebruikt om de Haarlemmermeer droog te leggen, heeft een zuigerdoorsnede van 3,66 meter, en is daarmee 's werelds grootste stoommachine.

Stoommachine

• De uitvinding van de (industriële) stoommachine markeerde het begin van de industriële revolutie; voor het eerst was arbeidsvermogen overal realiseerbaar om machines aan te drijven, waar voor die tijd met handkracht, trekdieren, watermolens en windmolens moest worden gewerkt. De stoomlocomotief is een bekende toepassing van de stoommachine.
• Een stoommachine is een motor (of in bredere zin een machine), die door middel van onder druk staande stoom (vaak als gevolg van verhitting door verbranding van steenkool) mechanische arbeid levert. Een stoommachine heeft een relatief laag rendement, omdat slechts een deel van de energie van de stoom in bewegingsenergie wordt omgezet.
• Zuigerstoommachines worden, behalve in een aantal nog steeds in gebruik zijnde stoomschepen, tegenwoordig niet meer gebruikt. Waar behoefte is aan een onafhankelijke krachtbron is een stoomturbine, dieselmotor, benzinemotor of aggregaat vrijwel altijd efficiënter, goedkoper, minder vervuilend en/of lichter.

Vermogen

• Vermogen is een natuurkundige grootheid voor de energie (arbeid) per tijdseenheid.
• De SI-eenheid voor vermogen is de Watt, genoemd naar James Watt. Een Watt is een Joule per seconde, Watt = J / s.